بزرگنمایی:

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیلی ایران مراسم نیوز، به نقل از ستاد خبری رویداد ITE، این سمینار در نخستین روز برگزاری نمایشگاه تراکنش ایران (28 آبان 98) برگزار شد. علی عبداللهی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصادی و دارایی، مسئولیت دبیری علمی آن را بر عهده داشت.

علیرضا لکزایی قائم مقام مدیرعامل بانک ملت، شهاب جوانمردی مدیر عامل هلدینگ فناپ، سیدجعفر صدری مدیر امور فناوری اطلاعات بانک صادرات، ولی‌الله فاطمی بنیان‌گذار گروه توسن، فرهاد اینالوئی معاون امور فناوری اطلاعات بانک ایران زمین، مصطفی مرشدی استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیات مدیره آکادمی تحول دیجیتال نیز، اعضال پنل آن را تشکیل می‌دادند.

ورود جهان به پارادایم دیجیتالی شدن

عبداللهی دبیر علمی نشست در  سخنرانی پیش از آغاز آن گفت: «پدیده‌ای که امروز تحت عنوان‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات نامیده می‌شود، در واقع محصول ظهور فناوری در یک حوزه خاص نیست، بلکه موضوعی کاملا چندوجهی محسوب می‌شود و همه حوزه‌های بشری را درنوردیده است. اکنون نمی‌توان حوزه اجتماعی، سازمانی یا فردی را نام برد، که امکام استفاده از پسوند یا پیشوند الکترونیکی یا دیجیتالی در کنار آن وجود نداشته باشد.» 

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند، افزود: «این مفهوم، نقش بسیار مهمی نیز در سازماندهی، اشتراک و انتقال اطلاعات و دانش ایفا کرده است. پدیده‌ها و رخدادهایی چون جهانی شدن، ظهور سازمان‌های مجازی و کسب و کار یا آموزش الکترونیک در چند سال اخیر، محصول همین فضا و فناوری‌های جدید است.»

 عبداللهی گفت: «در سال 2013، اریک اشمیت و جرد کوهن (Jared Cohen) مدیر ارشد گوگل، کتاب خود را در حوزه الفابت منتشر و در آن تاکید کردند که جهان به پارادایم دیجیتالی شدن، وارد شده است. این امر، شواهدی نیز دارد، از جمله اینکه به زودی جمعیت برخط دنیا از جمعیت واقعی پیشی می‌گیرد و همچنین اینترنت، از معدود پدیده‌هایی است که بشر آن را ساخته اما چیستی محصول خود را به تمامی درک نکرده است.»

وی ادامه داد: «زمانی پدیده‌هایی چون یاهو، ایمیل، فروشگاه‌های آنلاین و موتورهای جستجو و زمانی دیگر شبکه‌های اجتماعی، واقعیت مجازی و بلاک‌چین  ظهور کردند، فردا نیز تکنولوژی جدید دیگری می‌‌آید که بشر را با خود می‌برد.»

دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال بیان کرد: «البته نویسندگان این کتاب تاکید دارند که نسل میان‌سال کنونی خوش‌شانس است؛ چرا که هم فضای سنتی و هم فضای مجازی را درک کرده، اما ساختار ذهنی فرزندان آنها بر اساس دنیای دیجیتال شکل گرفته است و برای نسل جدید، تصور دنیای بدون اینترنت و موبایل بسیار مشکل است.»

سود شرکت‌های IT، هم‌تراز با درآمد کشورهای نفتی

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند در ادامه، گفت: «ورود به پارادایمی جدید نیازمند تغییر همه‌جانبه است؛ به دنبال این تغییر گسترده، کسب و کارهای مدرن بر مبنای شبکه‌های اجتماعی و موبایل شکل گرفتند.»

عبداللهی افزود: «استارتاپ‌هایی که فعالیت خود را در این حوزه‌ آغاز کردند، در طول ده سال، روند رو به رشدی داشتند و به کسب و کارهای بزرگی تبدیل شدند؛ برای مثال سودآوری شرکت اپل در سه ماه نخست سال قبل میلادی، 12 میلیارد دلار بوده است. این رقم را اگر به طول سال تعمیم دهیم می‌تواند به اندازه درآمد نفتی کشوری مانند ایران باشد؛ البته به شرطی که ما بتوانیم نفت خود را به فروش برسانیم؛ به عبارتی، سود شرکتی که بر مبنای فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند به حد درآمد یک کشور نفتی رسیده است.»

تغییر پارادایم‌ها به سمت هوشمندسازی

وی ادامه داد: «البته همین پارادایم نیز هم اکنون با سرعت جای خود را به پارادایم دیگر می‌دهد. در حوزه کاربردی، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاک‌چین و فین‌تک‌ها و اقتصاد اشتراکی شکل گرفته و در فضای تئوریک نیز همین اتفاق رخ داده است. دانشگاه‌ها اکنون در مورد نسل چهارم و اینکه آینده بشریت چه می‌شود، صحبت می‌کنند. همچنین این پرسش که معنای انسان بودن در عصر هوش مصنوعی چیست، اهمیت پیدا کرده است. امروز انسان باید به چگونگی تقسیم کار با هوش مصنوعی بیندیشد.»

 وی  بیان کرد: «در عرصه عمل نیز این اتفاقات رخ داده؛ بر اساس پارادایم‌هایی که موسسه گارتنر اعلام کرده است، اکنون دیگر مباحثی چون سیستم اطلاعات و IT،  دیگر مطرح نیست. به نظر من باید به سرعت سرفصل‌های موجود دانشگاهی را در رشته مدیریت و مهندسی فناوری اطلاعات تغییر داد و وارد فضای جدیدی شد.»

به گفته دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال، مشاهده چرخه هایپ گارتنر در مورد هوش مصنوعی مشخص می‌کند که این تکنولوژی به سطح کاربردی رسیده است و از سوی دیگر پلتفرم‌ها نیز به سمت هوش مصنوعی رفته‌اند.

افزایش سرمایه‌گذاری ماشین‌ها در بورس آمریکا

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند، با اشاره به اتفاقات مهمی که در ماه‌های اخیر در حوزه هوش مصنوعی رخ داده است، گفت: «از جمله مهم‌ترین آنها این است که برای نخستین بار در طول تاریخ، در ماه اکتبر سال جاری میلادی، میزان سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط هوش مصنوعی در بورس امریکا صورت گرفت، از میزان سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط انسان انجام شد، پیشی گرفت.»

عبداللهی افزود: «با وجودی که اکتبر، ماه خوبی برای رمزارزها نبود، اما شرایط در مورد هوش مصنوعی تفاوت داشت؛ این امر دستمایه گزارشی برای اکونومیست شد و این نشریه، طرح روی جلد خود را به نیز به همین نکته اختصاص داد که عالیجنابان جدید را باید به رسمیت شناخت.»

وی ادامه داد: «در این ماه، ماشین‌ها حدود چهارهزار و سیصد میلیارد دلار را در بورس آمریکا سرمایه‌گذاری کردند؛ از این رقم، هزار میلیارد آن توسط محاسبات جعبه سیاه انجام شد؛ به عبارت دیگر، خود ماشین این کار را انجام داده و تصمیم گرفته است وارد چه فضایی شود. نویسنده گزارش اکونومیست، نسبت به نتایج این امر هشدارهایی نیز می‌دهد که مسئولیت تاثیر منفی محاسبات و اقدامات ماشین‌ها بر بازار بورس، با چه کسی است.»

پیش‌بینی گارتنر؛ هوشمندی اکوسیستم‌ها در سال 2020

دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال، بیان کرد: «بر اساس روندهای استراتژی گارتنر، مفاهیمی چون هوشمندسازی از سال 2018 و دیجیتال‌سازی از سال 2019 میلادی، مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما این موسسه در مورد سال 2020 برای نخستین بار از فضاهای هوشمند صحبت می‌کند.»

عبداللهی توضیح داد: «به این معنا که هوشمندی از سطح ماشین به سطح اکوسیستم، یا به عبارتی پدیده‌های رفتاری اجتماعی می‌رسد؛ با هوشمندی اکوسیستم‌ها و شکل‌گیری اینترنت اشیا، به راحتی می‌توان از انسان و شهر هوشمند سخن گفت و در این فضا، باید در مورد اقتصاد هوشمند نیز حساس بود.»

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند، افزود: «برخی می‌گویند فضای جدید ادامه روند دیجیتالی شدن است اما بعضی دیگر تصریح دارند که باید وارد سناریوی دیگر شد. اکنون در این مورد بحثی وجود ندارد و مهم این است که برای رسیدن به مقصود، هدف‌گذاری درستی انجام شود.»

وی ادامه داد: «به قول پیتر دراکر، هیچ چیز بدتر از این نیست که افراد کاری را که اساسا نباید انجام دهند، به بهترین شکل به پایان برسانند. در گذشته تاکید می‌شد که وی بهره‌وری را ترکیبی از اثربخشی و کارایی تعریف می‌کند اما امروزه این نظریه‌پرداز، اثربخشی را بسیار مهم‌تر از قبل می‌داند و تاکید دارد که مشکل کشورهای جهان سوم این است که به این نکته توجه نمی‌کنند. در شرایطی که اصولا نباید ساختمانی را در این محل ساخت، اگر با بهترین تکنولوژی ساخته شود نیز فایده‌ای ندارد.»

اهمیت انتخاب جهت‌گیری‌های صحیح

عبداللهی بیان کرد: «امروز، وزارت امور اقتصادی و دارایی، توجه زیادی به روندهای روز دنیا دارد و متخصصان باید کمک کنند که جهت‌گیری‌های درستی انتخاب شود. نمی‌توان فرصت را از دست داد تا ده سال دیگر چنین تکنولوژی‌هایی همه امور کشور را به سختی تحت تاثیر قرار دهند و بعد این سوال را مطرح کرد که معنای هوشمندسازی چیست؟»

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند، افزود: «اگر در بانک مرکزی و بانک‌های ایرانی، ده سال پیش به این روندها توجه و معاونت فین‌تک ایجاد شده بود، شرایط کنونی شبکه بانکی متفاوت می‌شد، مشکلی نیز در حوزه برخورد با فین‌تک‌ها وجود نداشت.»

ضرورت هوشمندسازی رویدادها، اندیشه‌ها و افراد

وی تاکید کرد: «صحبت از مباحثی چون هوشمندسازی، مقوله‌ای آرمانی نیست که برای دست یافتن به آن ده‌ها سال زمان وجود داشته باشد. اکنون معماری سازمان‌ها هوشمند شده است و این پارادایم شاید پنج سال دیگر به پایان برسد.»

دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال، افزود: «اگر بانک‌های ایرانی از مشاوران خارجی کمک بگیرند، به آنها گفته می‌شود با توجه به اهمیت مبحث تراکنش در شبکه بانکی کشور، این موضوع تا کنون باید با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید به مرحله ثبات رسیده و کربنکینگ به صورت کامل شکل گرفته باشد.»

عبداللهی ادامه داد: «اکنون باید شرایطی وجود داشته باشد که بتوان با جمع‌آوری رفتارهای کاربران و داده‌های بانکی و از طریق هوش مصنوعی، پیشنهادات جدیدی را در حوزه محصولات و خدمات بانکی ارائه کرد.»

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند گفت: «اکنون در بانک‌های دنیا، تکنولوژی‌هایی چون هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و اینترنت اشیا اهمیت دارد؛ هواووی نیز تاکید دارد که در مدل‌های تجاری سه مقوله رویداد، تفکر و افراد باید هوشمند شوند و در مرکز همه این موارد نیز، هوش مصنوعی قرار بگیرد.»

وی افزود: «در شرایط کنونی، روندهای به سمتی است که پارادایم دیجیتالی شدن، به تدریج جای خود را به پارادایم هوشمندسازی می‌دهد. وزارت اقتصاد تاکید دارد که این فضا می‌تواند نوعی ابر فرصت باشد که  ارزش‌های افزوده بسیاری را برای کسب و کارها ایجاد می‌کند. وزارتخانه از شرکت‌هایی که در این حوز‌ه‌ها فعالیت داشته باشند، استقبال می‌کند.»

توجه ویژه به اقتصاد هوشمند

دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال، گفت: «اکنون اقداماتی در حوزه هوشمندسازی در حال انجام است؛ برای مثال در بازار سرمایه معاملات الگوریتی مورد توجه قرار گرفته‌اند، همچنین کاربرد بلاک‌چین در توکنایز کردن دارایی‌ها مبحث مهم دیگری است.»

عبداللهی، با اشاره اشراف وزارت اقتصاد به چالش‌های پیش روی هوشمندسازی، گفت: «دیجیتالی نشدن برخی حوزه‌ها، قدیمی بودن فناوری‌های مورد استفاده، توسعه جزیره‌ای، شکننده بودن مدل‌های کسب و کاری و نبود یکپارچگی، از جمله موانع موجود است.»

وی افزود: «با نگاه به این چالش‌ها و توجه به آینده، سند اقتصاد هوشمند در حوزه‌های مختلف، در حال تدوین است. این نوع اقتصاد، بر مبنای خودتطبیقی، یادگیرندگی و دانش و فناوری‌های روز قرار دارد و به تخصیص بهینه منابع، حداکثرسازی منافع و ایجاد ثروت، کمک ‌می‌کند.»

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند، ادامه داد: «این نوع اقتصاد، همچنین مبتنی بر عامل‌های هوشمند از جمله در حوزه بورس، مالیات، خزانه‌داری و بانکداری است.»

عبداللهی گفت: «در همین راستا، معاونت امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد، سندی را با عنوان بانکداری آینده و تحول دیجیتال، در پارادایم اقتصاد هوشمند، تدوین کرده است. این سند در ابتدای سال به بانک‌های دولتی که وزارتخانه در آنها سهامدار است، ابلاغ شد و کارگروهی نیز در همین حوزه شکل گرفته است.»

دبیرعلمی سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال، افزود: «اجرای سند مورد اشاره در بانک‌های دولتی الزامی است و آنها در مجامع عمومی خود موضوع را طرح کرده و می‌کنند. اکنون در ارزیابی بانک‌ها دو موضوع حاکمیت شرکتی و بانکداری دیجیتال، اهمیت زیادی دارند.»

وی ادامه داد: «نسخه دوم سند بانکداری آینده و تحول دیجیتال که به موضوع ملاک‌های ارزیابی اختصاص دارد، در حال تدوین است. برخی بانک‌ها برای ارائه برنامه‌های خود در این حوزه، در کارگروه حضور یافتند و در مورد برخی از آنها، جلسات با حضور وزیر در محل بانک برگزار شد.»

تحقق هوشمندسازی، با تعامل و حذف مرزبندی‌ها

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند بیان کرد: «حرکت در این مسیر باید همراه با تعامل میان ذی‌نفعان صورت بگیرد و دیوارکشی میان بخش‌های حاکمیتی، دولتی و خصوصی راه به جایی نمی‌برد. پیش‌روی به سمت هوشمندسازی با اتخاذ رویکردهای هوشمندانه از جمله حذف مرزبندی‌ها، امکان‌پذیر است. همه ذی‌نفعان این امر باید در یک قایق نشسته‌اند و باید یکدیگر را تقویت کنند.»

عبداللهی گفت: «از سوی دیگر، نباید بانک‌های دولتی را از همتایان خصوصی آنها جدا دانست و بهره‌گیری از قابلیت همه بازیگران ضروری است. وزارت اقتصاد، از بخش خصوصی نیز برای کمک دعوت می‌کند. برگزاری رویدادهایی چون سمینار نقشه راه بانکداری دیجیتال در ITE 2019، می‌تواند فضایی را برای گفتمان و تعامل طرف‌های مختلف ایجاد کند.»

گزارش از: باران ستوده