ایران مراسم نیوز: درهای «کاخ مرمر» را قرار است بعد از 41 سال بار دیگر به روی مردم باز کنند؛ بنایی تاریخی که در طول سال‌های گذشته، کاربری‌های مختلفی را به چشم دید و در این میان کمتر از دو سال طعم موزه شدن را چشید؛ بنایی تاریخی که درخواست‌های زیادی در طول سال‌های گذشته برای موزه شدنش مطرح می‌شد، اما ...
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیلی ایران مراسم نیوز،خبر نهایی را دو روز قبل، پرویز فتاحی - رییس بنیاد مستضعفان - اعلام کرد. او شنبه 28 دی در یک برنامه تلویزیونی، بعد از پاسخ به سوالات مختلف مجری در مسائل مختلف از جمله آخرین وضعیت پلاسکو که هنوز یک تاریخ پشت آن سرپا ایستاده است، آخرین بخش از صحبت‌های بیش از یک ساعت خود را به «کاخ مرمر» اختصاص داد.
رییس بنیاد مستضعفان در پاسخ به پرسش مجری که «بنیاد مستضعفان در قبال مسایل فرهنگی چه دیدگاهی دارد، مانند خبری که مدتی است درباره‌ی بازپس‌گیری کاخ مرمر شنیده می‌شود»، گفت که «حدود 20 – 25 سال قبل مجمع تشخیص مصلحت نظام در این بنای تاریخی مستقر شد، از همان زمان نیز به نظر می‌آید که این استقرار درست نبوده است، مسوولان نظام نباید در آن کاخ‌ها بنشینند. این کاخ‌ها را ملت از آن نظام ملت گرفته و باید در خدمت ملت قرار بگیرد. مدتی قبل گذشته کاخ مرمر تخلیه شد، اما نه به راحتی، بلکه با ادعا و جرو بحث. نمی‌دانستیم شکایت پیش چه کسی ببریم و به ملت چه طور بگوییم. اما تلاش‌هایی که صورت گرفته و توسط نهادهایی خاص نیز با جدیت زیاد پیگیری کردند، باعث همراهی مجمع تشخیص مصلحت نظام و تخلیه‌ی این بنای تاریخی شد.
قرار بود برخی استفاده‌های دیگر برای برخی مسائل دیگر مانند تشریفات از این بنا استفاده شود که از آن نیز عدول کردند. اکنون ما داریم آن‌جا را به یک موزه در شان ملت ایران تبدیل می‌کنیم و آن در حال آماده شدن است. امیدواریم دهه فجر اعلام کنیم که یک موزه بسیار خوب داخل محوطه و خود آن کاخ ایجاد شود، چیزهایی که آن‌جا به نمایش گذاشته می‌شود، می‌تواند جزو افتخارات ما باشد.»
پیگیری‌های یک رییس موزه برای موزه شدن کاخ مرمر
با وجود این صحبت‌ها نباید فراموش کرد که در طول یکی دو سال گذشته نیز درخواست‌های مختلفی برای تغییر کاربری این بنای تاریخی دست‌کم از سوی برخی موزه‌داران مطرح شده بود.
حجت الاسلام امیر لهراسبی -مدیر سابق موزه ملی قرآن کریم - نیز به واسطه‌ی قرار گرفتن فضای موزه‌ایش در نزدیک‌ترین نقطه به کاخ مرمر و در شرایطی که شاهد ساخت‌وساز ساختمانی جدید در دو سال گذشته و در عرصه‌ی این بنای تاریخی بود، این هشدارها را مطرح کرد.
وی با انتشار خبر تبدیل کاخ مرمر به فضایی موزه‌ای به ایسنا می‌گوید: در حدود دو سال گذشته با برگزاری چند جلسه با متولیان این بنای تاریخی، از آن‌ها درخواست کردیم تا در حریم درجه یک کاخ مرمر، خانه پروفسور عدل است و موزه ملی قرآن، این ساخت‌وسازها انجام نشود، چون قاعدتا اقدامی غیرقانونی بوده است.
او با اشاره به رفت‌وآمدهای چند نفر از مجمع تشخیص مصلحت به موزه و تاکید بر این نکته که کاخ مرمر متعلق به مجمع تشخیص مصلحت است و حتی باید موزه قرآن تخلیه و در اختیار مجمع قرار بگیرد، اظهار می‌کند: از سوی دیگر در صحبت‌هایی با مسؤول کمیسیون مشترک، به من گفتند که تصمیم گرفته شده تا در کنار بنای کاخ و بنای تازه‌ساز، ساختمان دیگری نیز در حیاط موزه ساخته شود که با تاکید بر این نکته که به دلیل قرار گرفتن فضای موزه قرآن در گودی مجموعه، هر نوع کار عملیاتی دیگر، می‌تواند به تخریب این فضای موزه‌ای منجر شود، از این تصمیم منصرف شدند.
مدیر سابق موزه ملی قرآن کریم، همچنین به مکاتباتی که با مونسان - رییس سازمان وقت میراث فرهنگی -، نهاد ریاست جمهوری، بیت رهبری و بنیاد مستضعفان، در آن زمان داشت، اشاره می‌کند و می‌گوید: در جلسه‌ای نیز آقای سعیدی‌کیا - رییس سابق بنیاد مستضعفان - را دیده و وضعیت کاخ مرمر را به او توضیح دادم، همچنین در دیداری که با مرحوم آیت‌الله شاهرودی - رییس وقت مجلس تشخیص مصلحت نظام - داشتم، وضعیت کاخ را به وی توضیح داده و صحبت‌هایی را که حتی در فضای مجازی درباره‌ی کاخ مرمر و تبعات حضور یک شخصیت دولتی در کاخ دارد، شرح دادم، که وی در نامه‌ای به مسوول دفتر مجمع دستور توقف هرگونه ساخت‌وساز و فعالیتی را در کنار کاخ مرمر داد.
او با اشاره به این‌که در دیدار با یکی از مسوولان این پیشنهاد را مطرح کرده که با توجه به رفت‌وآمدهای مهمانان خارجی و مقام‌های بلند پایه و سران به این محدوده و خیابان پاستور، می‌توان از این بنای تاریخی به عنوان «موزه و تالار تشریفات» استفاده کرد، اظهار می‌کند: می‌توانیم در این فضا هنر اسلامی را به نمایش بگذاریم و مکانی تشریفات این افراد نیز در این بنای تاریخی باشد که اعلام شد در حال حاضر اجرایی کردن چنین پیشنهادی به صلاح نیست.
لهراسبی با اشاره به صحبتی که مدتی قبل نیز با رییس بنیاد مستضعفان داشته است، بیان می‌کند: بعد از تخلیه شدن کاخ مرمر، از حدود یک سال قبل نیز در صحبت‌هایی که با آقایان رییس میراث فرهنگی، معاون میراث فرهنگی و مدیر اداره کل موزه‌ها داشتم، به آن‌ها گفتم که اکنون بهترین زمان است تا میراث فرهنگی ورود کند و به گونه‌ای این فضا را در اختیار بگیرد، اما متاسفانه مسوولان مربوطه به نحوی به من گفتند که بهتر است از این پیشنهاد دست بکشم.
وی تاکید می‌کند: در آن زمان آقای مونسان از موزه قرآن بازدید کرد، به وی توضیح دادم که در ضلع شمالی کاخ مرمر که قبلا موزه بوده، در ضلع غربی مجلس خبرگان رهبری که پیش از این ساختمان کتابخانه بوده، قرار دارد و درحال حاضر نیز ساخت‌وساز در عرصه‌ی این بناهای تاریخی انجام شده است، با تخلیه‌ی بنای کاخ، می‌توانیم اقدامات مورد نیاز برای موزه را انجام دهیم و این فضا را در مرکز شهر به یک مجموعه‌ی فرهنگی حتی با کمک شهرداری تبدیل کنیم، تا مدتی نیز مدیریت شهری پیگیرا ین اتفاق بود، اما به مرور ان را کنار گذاشت.
مدیر سابق موزه ملی قرآن کریم، تاکید می‌کند: در شرایطی که بحث‌های حفاظتی و امنیتی منطقه با توجه به همجواری این بنای تاریخی با ساختمان‌های حکومتی انجام شود و بتوان رفت و آمد مردم را تسهیل کرد، این منطقه را به قطب فرهنگی تاریخی خوبی می‌توان تبدیل کرد، حتی می‌توان موزه‌ی قران را نیز به این مجموعه اضافه کرد.
یک هدف پابرجایی موزه قران و یک هدف ایجاد موزه کاخ مرمر
محمد رضا کارگر – مدیر اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی - نیز به ایسنا می‌گوید: پیش از این بارها این پیشنهاد را داده بودیم تا کاخ مرمر که قبل از انقلاب به عنوان موزه مورد استفاده بوده، بعد از انقلاب نیز با این کارکرد فعالیت خود را ادامه دهد و در حال حاضر باید از بنیاد مستضعفان که کاری فرهنگی و هوشمندانه انجام داد، تشکر کنیم، بخصوص که این منطقه از تهران از نظر موزه دچار کمبود بود و این کمک می‌کند تا ما به غنی سازی موزه‌ها برسیم.
او با بیان این‌که در این میان چیزی که می‌ماند نیازمندی‌های کاخ مرمر برای تبدیل شدن به موزه است تا بتوانیم مبلمان این کاخ و همه آثار مربوط به کاخ را در جای خود قرار دهیم، مانند کاخ موزه‌های سعدآباد و نیاوران، اظهار می‌کند: این مجموعه از بناهایی است که چون قبل از انقلاب اسلامی نیز فضایی موزه‌ای بوده، آثار موجود در آن هنوز وجود دارند.
وی تاکید می‌کند: سازمان میراث فرهنگی و اداره کل موزه‌ها آمادگی کامل دارد تا در یک همکاری تنگاتنگ با بنیاد مستضعفان، این فضا را تبدیل به فضایی موزه‌ای کند.
او اما درباره‌ی احتمال پیوستن موزه قرآن به موزه‌ی کاخ مرمر اظهار می‌کند: این‌ها دو مقوله جدا هستند. موزه قرآن به صورت هیات امنایی و زیر نظر وزارتخانه میراث فرهنگی کار می‌کند و در آینده می‌تواند هر دو وجه را داشته باشد. یک هدف پابرجایی موزه قران و هدف دیگر تبدیل کاخ مرمر به عنوان یک موزه است.
کارگر تاکید می‌کند: میراث فرهنگی و اداره کل موزه‌ها آمادگی دارد تا هر نوع همکاری در این جهت را با متولیان مربوطه داشته باشد. در واقع این دو موزه می‌توانند با یک تفاهم‌نامه به عنوان دو مجموعه با یکدیگر همکاری کنند. فقط باید به این نکته توجه کرد که برای ورودی و خروجی بازدیدکنندگان، باید شرایط فراهم شود.
او با این وجود بیان می‌کند: شاید باید در زمانِ دورتری به این موارد فکر کرد.
خبری در راه است
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که وب سایت صفحه‌ی اصلی «مؤسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان» در طول حدود 10 روز گذشته، حرف از خبرهایی «در راه» می‌زند. در آن زمان نخستین کلمات که بالای سر وب سایت صفحه برای چند روز نوشته شده بودند، «...هنر» بود، چند روز بعد هنر به «...هنر ایران» تبدیل شد و در طول یکی دو روز گذشته نیز این کلمه‌ها اضافه شده‌اند؛ «... هنر ایران / خبری در راه است»
اکنون با توجه به صحبت‌های مطرح شده از سوی رییس بنیاد مستضعفان و دادن این کلیدها، به نظر می‌رسد که بتوان خبر تبدیل کاخ مرمر به موزه را با «خبری در راه است» صفحه موزه‌های بنیاد مستضعفان به یکدیگر ارتباط داد؛ شاید گشایش موزه ملی هنر ایران.
کاخ مرمر را به دستور رضا پهلوی و با معماری «لئون تادوسیان» ساختند. این کاخ در آغاز به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی رضاشاه به بهره‌برداری رسید و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات ملی ایران از کاخ گلستان به این کاخ آورده شده و در زیر زمین آن نگهداری می‌شد.
در سال‌های نخست پادشاهی محمدرضا پهلوی، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه پهلوی و محل برگزاری دیدارها، ملاقات‌ها و شرفیابی‌ها به‌کار گرفته می‌شد. فوزیه و محمدرضا پهلوی در این کاخ با یکدیگر زندگی می‌کردند و مراسم عقد او با ثریا اسفندیاری و همچنین مراسم نامزدی‌اش با فرح پهلوی نیز در این کاخ برگزار شد. پس از رخ دادن حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ توسط رضا شمس‌آبادی، دفتر ویژه رضا پهلوی به کاخ صاحبقرانیه جابه‌جا شد. این کاخ در سال 1355 به موزه تبدیل شد و تا سال 1357 با عنوان «موزه پهلوی» قابل بازدید بود.
بعد از انقلاب اسلامی این موزه تعطیل و مدتی از فضای آن به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می‌شد. پس از مدتی این کاخ بدون کاربرد شد تا در میانه‌های دهه 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام و پس از پایان ریاست جمهوری وی، دفترش به این کاخ نقل مکان کرد. بخش‌هایی از کاخ مرمر در سال 1387 مرمت و بازسازی شد. این بنای تاریخی که در خیابان ولی‌عصر تقاطع خیابان امام خمینی (ره) قرار دارد سی‌ام خرداد 1357 با شماره‌ی 1606 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.