ایران مراسم نیوز بررسی میکند؛ گزارش اختصاصی از دومین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت گاز ایران / صنعت گاز ایران با حجم بالای پتانسیل ها و البته مشکلات و درماندگی های نسبی خود نیازمند رویدادی در سطح الف جهانی است بطوریکه بتواند خود به معیاری برای محک زدن دیگر رویدادها در سطح جهان مبدل شود

عنوان رویداد
دومین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت گاز ایران

تاریخ برگزاری
98/06/05  لغایت  98/06/08 

محل برگزاری
شرکت نمایشگاهی آفتاب

اهداف
نمایش توانمندی ها
ایجاد ارتباط میان فعالان صنعت
ایجاد ارتباطات بین المللی
ایجاد ارتباط میان تولیدکننده و مصرف کننده

برگزارکننده
شرکت نمایشگاهی تانا

مجری برگزاری
شرکت نمایشگاهی تانا

سطح ملی
ب

سطح بین المللی
ج

نقاط قوت
انتخاب موضوع مناسب
ایجاد نگاهی فراموش شده در کشور
ایجاد محفلی برای گردهمایی و اسیب شناسی
ایجاد تعاملات خارجی مناسب

نقاط ضعف
عدم تعامل و بهره مندی از حمایت دولتی و صنایع
عدم تناسب امکانات نمایشگاهی با ماهیت رویداد
مکان برگزاری نامناسب

وضعیت صنعت در ایران و جهان
از سال 1908 میلادی که نخستین چاه نفت ایران در مسجد سلیمان به نفت رسید حجم زیادی از گازهای همراه به علت بعد مسافت بین منابع تولید و نقاط مصرف و بالا بودن هزینه سرمایه‌گذاری و پایین بودن مصرف که تنها محدود به مناطق جنوب می‌شد، سوخته و به هدر می‌رفت اما تدریجاً که منابع نفت یکی پس از دیگری احداث و به بهره ‌برداری می‌رسید، استفاده از گازطبیعی برای تأمین سوخت و مصارف منازل سازمانی در مناطق نفت خیز از جمله مسجد سلیمان، آغاجاری، هفتگل و آبادان مورد توجه قرار گرفت و در کنار فعالیت‌های اصلی تولید، انتقال و پالایش نفت خام در نواحی جنوبی ایران، فعالیت‌های محدودی برای تهیه و به عمل آوردن گاز طبیعی توسط شرکت‌های عامل انجام می‌شد.
در ایران، در ابتدا فقط نفت استخراج می‌شد در حالی که همراه آن مقدار زیادی گاز هم تولید می‌گردید. از 1910 تا دهه 1960 گازهای تولیدشده به همراه نفت عمدتاً سوزانده می‌شد. در اوایل دهه 1960 طی قراردادی در مقابل احداث کارخانه ذوب آهن توسط روسیه در ایران، گازهای همراه نفت استخراج شده با خط لوله به روسیه منتقل شد.
در واقع به مدت 50 سال این گازها می‌سوخت و استفاده‌ای از آن نمی‌شد. اما پس از آن و همزمان با صادرات گاز به روسیه، برای اولین بار گازهای تولیدی همراه نفت در شیراز مورد استفاده قرار گرفت. در واقع کارخانه سیمان شیراز اولین کارخانه‌ای بود که گازی شد و به تدریج گازکشی به سایر شهرهای ایران آغاز گردید.
بدین ترتیب گازی که 50 سال می‌سوخت و هدر می‌رفت وارد شبکه گازرسانی کشور و خانه‌های مردم گردید. این وضعیت تا زمانی که میادین مستقل گازی کشف نشده بودند و گاز تنها از میادین نفتی استخراج می‌شد طبیعی بود. اما با کشف میادین مستقل گازی نظیر کنگان و پارس ضروری بود تا این تفکیک مسئولیت‌ها در مورد استخراج گاز بین شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز انجام شود. به عبارت دیگر باید شرکت ملی نفت مسئول تولید، استخراج، تجارت و صادرات نفت و شرکت ملی گاز، مسئول تولید، تجارت و صادرات گاز باشد.
در حدود 50 سال قبل سیاستهای شرکت ملی نفت ایران موجبات فنی و اقتصادی را برای مهارکردن گازهای همراه و جمع آوری و پالایش، انتقال و فروش آنها فراهم آورد. پس از مطرح شدن بحث فروش گاز به خارج مطالعات گسترده ای انجام شد و پروژه خط لوله سراسری اول موسوم به IGAT I اجرا و بهره برداری شد. به سبب آنکه ضرورتاً می بایست کلیه امور مرتبط به گاز در یک سازمان متشکل می شد تا پاسخگوی مسئولیتها و اهداف آینده باشد و علاوه بر آن توافق کلی که در زمینه توسعه همکاری های اقتصادی بین ایران و شوروی سابق در سال 1344 صورت گرفت و منجر به امضاء پروتکلی در دی ماه همان سال شد زمینه صدور گاز مطرح و تاسیس شرکت ملی گاز ایران در اسفندماه 1344 تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد هم اکنون این شرکت یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت است که ریاست مجمع عمومی آن به عهده رئیس جمهور و ریاست هیات مدیره اش به عهده وزیر نفت می باشد.
کاربرد گاز طبیعی به عنوان سوخت حرارتی تنها قسمتی از موارد متنوع کارآیی این ماده گرانقدر به شمار می رود. اهمیت اصلی و واقعی گاز طبیعی با توجه به ارزش افزوده فراوان و قابلیت تبدیل به هزاران نوع کالای با ارزش اقتصادی در بخش صنعت بعنوان ماده اولیه و یا منبع انرژی ظاهر
می شود.
نیاز روزافزون به گاز برای تأمین انرژی و سوخت و همینطور ارز حاصل از فروش و صادرات برای سرمایه گذاری و راه اندازی صنایع مادر و زیربنایی در کشور، اندیشه تمرکز بخشیدن فعالیت های مرتبط با صنعت گاز را تقویت کرد و در این رابطه طبق اساسنامه قانونی، شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وابسته به وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اولیه 25 میلیارد ریال در سال 1344 هجری شمسی مطابق با 1965 میلادی تأسیس گردید.
این شرکت از بدو تشکیل تا کنون متناسب با روند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و بهره گیری از گاز به عنوان یکی از منابع مهم در تأمین سوخت و تولید انرژی و تحصیل بخشی از ارز مورد نیاز ،تدریجاً با قابلیتها و توانمندی ها و منابع و امکانات مختلفی از جمله نیروی انسانی متخصص و کارآمد با دانش و بینش علمی و نظری و نیز ابزارآلات، تجهیزات و ماشین آلات و کارگاه های متعدد و متنوع پیشرفته و مدرن برای اجرای عملیات شرکت دست یافته، به طوری که امروز قادر است کلیه امور مربوطه را مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی قابل قبول راساً انجام دهد.
اکنون شرکت ملی گاز ایران یکی از ده شرکت بزرگ فعال در عرصه گاز در خاورمیانه و یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت با سابقه بیش از50 سال می باشد که وظیفه تأمین بیش از 65 درصد از سوخت مورد نیاز کشور را بر عهده دارد. از این نظر شرکت ملی گاز ایران جایگاه مهمی در داخل و خارج کشور برخوردار است که به تناسب نیازها و گسترش فعالیتهای خود در داخل وخارج از کشور، نسبت به تغییر ساختار خود اقدام نموده است.
این شرکت ضمن حفظ و تقویت توان خود در ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری، نسبت به جذب نیروهای متخصص یا با آموزش و به روزرسانی توان نیروهای مجرب اقدام نموده است.در حال حاضر شرکت ملی گاز ایران دارای بیش از 18 هزار نیروی رسمی می باشد.
آمار کنونی موسسات بین‌المللی و جهانی نشان می‌دهد، ایران دارای دومین ذخایر گازی بزرگ دنیا است. با وجود این مزیت اما، سهم کشور در بازار جهانی گاز طبیعی کمتر از یک درصد است. این در حالی است که ایران بعد از روسیه و آمریکا، سومین تولیدکننده برتر گاز جهان محسوب می‌شود و طی سال‌های اخیر تمرکز زیادی برای افزایش سهمش در بازار جهانی این محصول داشته است، تلاش‌هایی که تا‌کنون نتیجه چندانی به دنبال نداشته است.
بر‌اساس آمار شرکت ملی گاز ایران در سال 2017، میزان تولید گاز کشور روزانه 800 میلیون متر‌مکعب بوده است و ایران قصد دارد تا سال 2021 میزان تولید خود را 365 میلیون متر‌مکعب افزایش دهد. صادرات گاز طبیعی جزو اولویت‌های اول اقتصاد ایران است، اما بعد از موضوعاتی چون سرمایه‎گذاری در میادین نفتی، امنیت تامین تقاضای داخلی و توسعه صنایع مبتنی بر گاز قرار دارد.ایران دارای 50 میدان مستقل گاز است که تنها 23 میدان در حال حاضر توسعه یافته و در حال تولید است. بزرگ‌ترین‌ میدان گازی ایران، پارس جنوبی با ذخایری بالغ بر 14 تریلیون متر مکعب گاز، 40 درصد از ذخایر گازی ایران را تشکیل می‌دهد. در سال 2017، ایران 130 میلیارد متر مکعب(معادل 365 میلیون مترمکعب در روز) گاز از این میدان مشترک تولید کرده است. ایران برنامه دارد کار توسعه فازهای باقی‌مانده پارس جنوبی را ظرف دو سال آینده به اتمام و تولید سالانه گاز از پارس جنوبی را با حدود 40 درصد افزایش به 180 میلیارد متر مکعب برساند. با این حال بر اساس برآوردهای شرکت ملی نفت ایران، تولید از ذخایر گازی پارس جنوبی از سال 2023 احتمالا به دلیل رخ دادن پدیده‌ای با عنوان «نقطه شبنم» با افت شدیدی مواجه خواهد شد و برای مقابله با این پدیده نیاز است که سرمایه‌گذاری در پارس‌جنوبی ادامه یابد.
اما وضعیت در میادین نفتی نیز چندان مساعد نیست. بسیاری از چاه‌های نفت ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند. با توجه به اینکه چاه‌های نفتی سالانه با افت طبیعی 8 درصدی مواجه هستند، ایران به شدت به تکنولوژی و سرمایه‌ خارجی برای تثبیت تولید خود نیازمند است. از این رو در سال 2015، تزریق 100 میلیارد دلار سرمایه‌ خارجی به صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور تعریف شد. با این حال تحریم‌های آمریکا علیه ایران به ممنوعیت مبادلات دلاری با ایران منجر شده است. بنابراین اگر موسسات مالی بزرگ قصد همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران را داشته باشند، توسط خزانه‌داری آمریکا تحریم خواهند شد و این مانع بزرگی برای دستیابی ایران به سرمایه‌گذاری خارجی و تحقق جذب سرمایه 100 میلیارد دلاری است.
ایران در دوران برجام قراردادهایی با شرکت‌های خارجی منعقد کرد که بزرگ‌ترین‌ آنها انعقاد قراردادی برای توسعه فاز 11پارس جنوبی با شرکت فرانسوی توتال و شرکت چینی سی‌ان‌پی‌سی بود. بر اساس این قرارداد، تولید گاز از این فاز پارس جنوبی به 56 میلیون متر مکعب در روز می‌رسید. با این حال بعد از خروج آمریکا از برجام، شرکت توتال از قرارداد خارج شد و توسعه فاز 11 به شرکت سی‌ان‌پی‌سی سپرده شد. اما شرکت‌های چینی به خصوص در دور قبلی تحریم‌ها، سابقه خوبی در میادین نفتی و گازی ایران به جا نگذاشته‌اند. به‌عنوان مثال، چند شرکت چینی در میدان نفتی آزادگان مشغول به کار شدند و بدون هیچ دلیل موجهی توسعه این میدان را به تاخیر انداخته و در نهایت توسط ایران از این میدان اخراج شدند. همچنین شرکت‌های چینی که دارای منافعی در آمریکا هستند، ممکن است تمایلی برای سرمایه‌گذاری در ایران نداشته باشند.
محمد‌حسین عادلی، دبیر کل سابق مجمع کشورهای صادرکننده گاز بر این باور است که تحریم‌ها یکی از دلایل اصلی شکست ایران در سیاست‌ صادرات گاز بوده است. با این حال، دلایل دیگری به غیر از موانع خارجی در رسیدن به این هدف وجود دارد، از جمله می‌توان از «روند طولانی رسیدن به توافق در مورد تصمیمات بزرگ در ایران» و «دیدگاه غالب مصرف گاز در داخل» نام برد.
بنابراین حتی بدون در نظر گرفتن تحریم‌های اخیر دولت ترامپ علیه ایران، پیش از آن نیز امید چندانی برای جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی در راستای توسعه صنعت نفت و به خصوص گاز ایران وجود نداشت. شرکت‌های خارجی خصوصی دارای منابع مالی برای ایجاد تحرک و تحول در صنعت نفت ایران هستند، صنعت نفت و گاز ایران نیز دارای جذابیت‌ها و پتانسیل‌های فراوانی برای شرکت‌های خارجی است.
با این حال جذب سرمایه‌گذار خارجی نیازمند یک چارچوب قانونی مناسب و یک پروسه تصمیم‌گیری کارآمد و سریع و همچنین ثبات سیاسی است. علاوه بر این، رسیدن به چنین هدفی نیازمند بهبود روابط خارجی و حل اختلافات بین‌المللی و بهبود روابط به خصوص با کشورهای همسایه است. بدون جذب سرمایه خارجی ایران شانس کمی برای توسعه و تولید از میادین نفتی و گازی خود دارد و احتمالا نتواند برنامه‌های صادرات گاز خود را دنبال کند.

راهکار
پیش از ارایه راهکار باید گفت که صنعت گاز ایران با حجم بالای پتانسیل ها و البته مشکلات و درماندگی های نسبی خود نیازمند رویدادی در سطح الف جهانی است بطوریکه بتواند خود به معیاری برای محک زدن دیگر رویدادها در سطح جهان مبدل شود و این موضوع بطور حتم در وضعیت کنونی مدیریت دولتی در صنعت گاز و مشکلات دیگر اعم از عملکرد جزیره شاید چیزی بیشتر از یک رویای ایده الیستی نباشد اما در حقیقت نیاز مبرم ما در صنعت است. در ادمه باید گفت رویداد مذکور نیز علی رغم دید باز و دلسوزانه برای ایجاد نگاهی اسیب شناسانه در صنعت گاز از بی مهری ها و عدم همکاری های دولتی در صنایع نفت و گاز ضربه خورده است که مسلما راهکاری برای ان قابل عرضه نیست.در ادامه تلاشی که باید بر ان همت بیشتری گمارده شود تقویت روابط خارجی رویداد و نیز تقویت رویکرد کارشناسی، اموزش، مشاوره و گفت و گو است چرا که وجه تمایز این رویداد از رویدادهای دیگر همین مسایل است.

نتیجه
رویداد مذکور در حال حاضر از سطح خوبی در زمینه امکانات همچون مکان برگزاری و تجهیزات قرار ندارد اما در زمینه ایجاد محفل و تعامل در سطح خوبی قرار دارد و میتوان به رشد سریع ان امیدوار بود.