شهریار آل‌شیخ معاون شهرداری مشهد: امروز چالش‌هایی در حوزه تعریف شهر هوشمند در ایران و دنیا وجود دارد. تعریف ساده‌ای از این مفهوم ارائه می‌شود که هنوز در همین حد نیز در ایران پیاده‌سازی نشده است؛ هوشمندسازی را امکان اتصال اجزای مختلف شهر به یکدیگر دانسته‌اند. در هر شهر، سوژه‌های مکان‌محور و زنده‌ای وجود دارند که در فرایند هوشمندسازی، قرار است به آنها کدهایی داده تا به یکدیگر متصل شوند و با هم ارتباط برقرار کنند. اکنون چنین ارتباطی در شهرهای کشور، برقرار نشده است. ن حتی هر خانه کد منحصر به فردی ندارد؛ سازمان‌هایی مانند ثبت اسناد و املاک، پست، شهرداری، برق، آب و گاز، هر یک کد مخصوص به خود را دارند. در واقع، بین ساختارهای مختلف، اتصال لازم وجود شکل نگرفته است. امروز در دنیا تعاریف جدیدتری از شهر هوشمند نیز ارائه می‌شود. از جمله اینکه باید چالش‌های شهر را شناسایی و راهکارهای هوشمندانه برای آن ارائه کرد. در سال‌های اخیر، نمایشگاه موبایل بارسلون روی موضوع شهر هوشمند تاکید زیادی می‌شود. موضوع این رویداد، شهر زیست‌پذیر و پیاده محور است. در کپنهاک بر حذف کربن تاکید می‌شود و وین، محور فعالیت‌های خود در شهر هوشمند را بر اشتغال گذاشته است. به عبارت دیگر، تعریف هوشمندی در شهرهای مختلف متفاوت است. در واقع نمی‌توان فرمول یکسانی در این زمینه نوشت که در مورد همه شهرها صدق کند.
در تعریف اتحادیه اروپا از شهر هوشمند، بر شش حوزه تاکید می‌شود که عبارتند از: حاکمیت، جابه‌جایی، محیط، مردم، زندگی و اقتصاد هوشمند. این تعریف در زیرمجموعه حکمرانی هوشمند، به موضوع پرداخت نیز اشاره دارد. اتحادیه اروپا، هوشمندسازی را نه یک پروژه، که نوعی سبک زندگی می‌داند. برای مثال، از جمله چالش‌های امروز کلان‌شهر مشهد، منابع آبی است. می‌توان با نصب سنسورهایی، محل‌هایی را که به آبیاری نیاز دارند مشخص کرد تا به صورت خودکار از حجم معینی از آب به این منظور استفاده کرد. اجرای چنین پروژه‌ای به هزینه نیاز دارد و به همین دلیل، شهرداری مشهد اجرای آن را رد کرده است. این روش، با استفاده از فناوری و در فرایندی کاملا هوشمند، مصرف را بهینه میکند، اما مشکل کمبود آب را در دشت مشهد، با هزینه بسیار کمتری نیز می‌توان برطرف کرد. اصلاح و بهبود الگوی کشت، تاثیر بیشتری در حال این چالش دارد. در واقع باید مصرف منایع آب را کنترل کرد؛ نه آبیاری فضای سبز را. حل هوشمندانه چالش، الزاما به این معنا نیست که باید از راهکارهای فناورانه استفاده کرد؛ گاهی می‌توان از روش‌های مکانیکی نیز به این منظور بهره گرفت. برای مثال، تنظیم موتورخانه‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در حل مشکل آلودگی هوا داشته باشد. در واقع مساله مهم، حل چالش به شیوه هوشمندانه است؛ نه ابزاری که در این مسیر استفاده می‌شود. هوشمندی لزوما به معنای دیجیتالی شدن هم نیست. می‌توان از ابزار دیجیتال برای حل یک چالش استفاده کرد اما الزامی در این زمینه وجود ندارد.
یکی از وجوه مهم در هوشمندسازی، حکمرانی هوشمند و از جمله اجزای مهم آن رگولاتوری و سیاست‌گذاری است؛ این بخش اهمیت بسیار زیادی دارد. از جمله بزرگ‌ترین موانع هوشمندسازی در ایران، ناشی از چالش‌هایی است که در این حوزه وجود دارد. برای مثال، نبود اتصال و ارتباط بین ساختارها و سازمان‌ها به همین موضوع بازمی‌گردد. مشکلات نظام پرداخت نیز زیرمجموعه حکمرانی است.
پرداخت شهری حوزه‌های محتلف دارد. یکی از مهم‌ترین آنها پرداخت خرد، از جمله در مورد حمل و نقل عمومی است. برای مدیریت این تراکنش‌ها، می‌توان از ابزارهای مختلفی استفاده کرد که ویژگی اصلی آنها باید سرعت بالا باشد. گسترش کارت‌های بانکی، می‌تواند سطحی از هوشمندی باشد. با وجود این، دو سال است که در مشهد تلاش می‌شود کارت‌های شهری و بانکی از هم پشتیبانی کنند، اما موفقیتی در این حوزه به دست نیامده است. این مشکل نیز از همان موضوع رگولاتوری و حکمروایی ناشی می‌شود. چالش‌های کمتری در حوزه فناوری در کشور وجود دارد. برای مثال در نظام پرداخت، موفقیت‌های خوبی به دست آمده و شبکه بانکی کشور، در این حوزه از دنیا عقب نیست.
نمی‌توان کیف پول را نیز در ایران پروژه‌ای شکست‌خورده دانست و تلاش‌ها برای شکل‌گیری و گسترش آن ادامه دارد. اما بعضی حوزه‌ها مانند ارتباط حوزه نزدیک یا NFC در عمل به موفقیتی نرسیده‌اند. شهرداری مشهد تلاش کرد پروژه‌ای در این زمینه اجرایی کند اما هیچ‌یک از اپراتورها نتوانستند NFC خود را فعال کنند. برخی از پروژه‌ها نیز ماهیت فرهنگی دارند. برای مثال، چندین راهکار در حوزه پارکینگ در دنیا طرح شده است که ساده‌ترین آنها در نیویورک اجرا می‌شود. مسئولان این شهر، دستگاه‌هایی را در خیابان تعبیه کرده‌اند که کاربر می‌تواند از طریق کارت خود هزینه پارکینگ را پرداخت کند. همین روش در تهران پیاده‌سازی شد وشکست خورد. موضوع پارکومتر یا پارک‌سنج، در نظام فرهنگی آمریکا نهادینه شده بود اما در ایران، مردم هنوز نپذیرفته‌اند که باید برای پارک خودرو در کنار خیابان پول پرداخت کنند. در برخی شهرهای دنیا نیز از روش‌های دیگری از جمله دیجیتال یا خوداظهاری استفاده می‌کنند.